با توجه به ماده 61 برنامه توسعه مبنی بر اینکه کلیه واحدهای تولیدی باید بر اساس دستورالعمل سازمان حفاظت از محیط زیست نسبت به نمونه برداری و اندازه گیری آلاینده های محیط زیست و تخریب های خود اقدام و نتیجه را به سازمان مذکور ارائه دهند ( طرح خوداظهاری) نیاز به اندازه گیری آلاینده های زیست محیطی امری لازم و ضروری بوده و بنابراین یکی از اقدامات مهم در آزمایشگاه معتمد محیط زیست نمونه برداری،ارزیابی تطابق پارامترهای زیست محیطی با استاندارد ملی و بین المللی و پالایش آلاینده های زیست محیطی و نیز ارزیابی عملکرد زیست محیطی سازمان در کنترل الاینده ها می باشد.
از جمله آلاینده هایی که در اکثر صنایع توسط آزمایشگاه محیط زیست باید پایش و آنالیز گردد می توان به موارد زیر اشاره نمود.
دستگاه غبارسنج پرتابل ،یک سیستم اندازه گیری غلظت و وزن گردوغبار(گراویمتری) می باشد. گردو غبار ناشی از فرآیندهای صنعتی را می توان از طریق وارد نمودن پروب این دستگاه و همچنین نصب فلنچ بر بدنه دودکش ها مورد اندازه گیری قرارداد. همچنین از این طریق می توان اقدامات اصلاحی و پیشگیرانه به منظور پیشگیری و کنترل آلودگی را انجام داده و پارامترهای موثر بر روی میزان انتشار و همچنین راندمان عملکرد سیستم فیلتراسیون را مورد مطالعه و ارزیابی قرار داد.
تمام سوخت های فسیلی ( جامد،مایع و گاز) اساسا شامل کربن و هیدروژن می باشند و چنانچه فرآیند سوخت به طور کامل انجام شود،بخار آب و دی اکسید کربن تولید می شود. در شرایطی می توان انتظار داشت که احتراق سوخت به طور کامل انجام گرفته که شرایط زیر برقرار باشد:
-مقدار اکسیژن و هوای کافی به سوخت داده شود.
-اکسیژن با سوخت کاملا مخلوط شود
-مخلوط هوا و اکسیژن در طول فرآیند احتراق در دمایی بالاتر از اشتعال قرار داشته باشد.
چنانچه به هر دلیلی یک یا چند شرط مذکور وجود نداشته باشد،فرآیند احتراق به سمت احتراق ناقص و ترکیبات دیگری نظیر مونواکسید کربن،هیدروکربن ها،اکسیدهای نیتروژن و اسیدهای سولفور تولید می شود که این مواد به عنوان آلاینده های زیست محیطی از دودکش خارج می شوند. با استفاده از دستگاه سنجش گازهای خروجی دودکش میزان آلاینده های زیست محیطی را نمونه برداری کرد.
جهت اندازه گیری پارامترهای هوای پاک با استفاده از تجهیزات پرتابل نظیر صداسنج و غبار محیطی و گازهای محیطی در ایستگاه های از پیش تعیین شده و طبق شیوه نامه پایش می توان به اندازه گیری آلاینده های زیست محیطی پرداخت و اقدامات لازم جهت جلوگیری از انتشار آلودگی به محیط زیست و کنترل آن پرداخت.
جهت انجام آزمایشات فیزیک و شیمیایی نیازمند تجهیزات و مواد مصرفی مختلفی می باشد که عمده تجهیزات مورد استفاده در آزمایشگاه می توان به موارد زیر اشاره کرد :
هود آزمایشگاهی ، آون ، انکوباتور، انکوباتور یخچال دار، کدورت سنج ، اسپکتروفوتومتر، ترازو با دقت 4 صفر ، شیشه آلات و مواد مصرفی مورد استفاده، دما سنج، Ph سنج ، DO سنج ، شوری و EC سنج ( به صورت تک دستگاه و جدا موجود می باشد) ، انواع فیلتر و ..
با اندازه گیری آلاینده های زیست محیطی پارامترهای آب و پساب می توان به نتایج قابل توجهی دست پیدا کرد و میزان آلایندگی موجود در خروجی آب و فاضلاب بصورت خام و یا تصفیه شده و مقایسه آن با استاندارهای مرتبط و همچنین مناسب بودن آن جهت مصارف مختلف از جمله تخلیه به آب های سطحی،تخلیه به چاه جاذب و استفاده برای مصارف کشاورزی را مورد بررسی قرار داد.