اندازه گیری گاز HCL چگونه است؟ سنجش گاز HCL

گاز HCL چیست؟ (معرفی گاز هیدروژن کلرید)

گاز HCl (هیدروژن کلرید) بی رنگ و گاهی مايل به زرد است و بوی تند و تحريک كننده ای دارد. این گاز برای حمل و نقل فشرده سازی شده و به شکل مایع در می آید. هیدروژن کلراید مولکولی متشکل از دو اتم، یعنی اتم هیدروژن و اتم کلر است. این دو اتم با پیوند کووالانسی یگانه به یکدیگر متصل گشته‌اند. این ترکیب از ترکیبات بسیار قطبی بشمار می آید. زیرا اتم کلر از اتم های بسیار الکترونگاتیو است و بنابراین پیوند تشکیل شده بین دو اتم بسیار قطبی خواهد بود. با این توضیح مشخص می شود که HCl دارای گشتاور دو قطبی بالایی است. بار جزئی منفی بر روی اتم کلر و بار جزئی مثبت بر روی اتم هیدروژن قرار دارد. این حلال قطبی از ترکیبات بسیار محلول در آب است.

اندازه گیری گاز HCL در صنایع و پالایشگاه ها

باتوجه به شیوه نامه آزمایشگاه معتمد محیط زیست، صنایعی که ملزم به اندازه گیری گاز HCL هستند شامل صنایع تولید آجر، کاشی، سرامیک و چینی ست که در بخش دودکش کوره پخت، کارشناس آزمایشگاه محیط زیست ایمن پایش با کمک دستگاه های پیشرفته، میزان گاز HCL را اندازه گیری می کند. بعد از نمونه گیری گاز HCL، میزان انتشار گاز هیدروژن کلرید سنجیده می شود.

از دیگر صنایع مهم برای اندازه گیری گاز HCL می توان به پالایشگاه ها و صنایع پتروشیمی اشاره کرد. کارشناس با حضور در بخش دودکش منابع فرآیندی به سنجش گاز HCL می پردازد.

اندازه گیری گاز HCL در دودکش صنایع و حد مجاز انتشار آن

گاز HCL با استفاده از سنسور الکتروشیمیایی موجود در دستگاه پرتابل با توانایی قرائت مستقیم قابل اندازه گیری می باشد که این آزمایشگاه قادر به اندازه گیری پارامتر HCL در خروجی منابع ثابت صنایع گوناگون می باشد.

حدود مجاز انتشار گاز HCL  در صنایع: واحد های تولید آجر

حدود مجاز انتشار گاز HCL  در صنایع: واحد های تولید کاشی،سرامیک و چینی

حدود مجاز انتشار گاز HCL  در صنایع: زباله سوز ها

حدود مجاز انتشار گاز HCL  در صنایع: پالایشگاه ها و صنایع پتروشیمی

حدود مجاز انتشار گاز HCL  در صنایع: تهیه کلرور فریک

حدود مجاز انتشار گاز HCL  در صنایع: تهیه اسید کلریدریک

حدود مجاز انتشار گاز HCL  در صنایع: تهیه PVC

حدود مجاز انتشار گاز HCL  در صنایع: تهیه کلرور روی

فرمول هیدروژن کلرید و نحوه تولید گاز HCL

اسید هیدروکلریک از طریق ۵ فرایند زیر تولید می شود:

۱-سنتز از عناصر:

H۲ + Cl۲ → ۲HCl

۲-واکنش کلریدهای فلزی، بخصوص کلرید سدیم (NaCl) با اسید سولفوریک H2SO4 یا سولفات هیدروژن:

NaCl + H۲SO۴ → NaHSO۴ + HCl
NaCl + NaHSO۴ → Na۲SO۴ + HCl
۲NaCl + H۲SO۴ → Na۲SO۴+ ۲HCl

۳-به عنوان محصول جانبی فرایند کلرزنی، به طور مثال در تولید دیکلرومتان، تری کلر اتیلن، پرکلوره اتیلن یا کلرید وینیل:

C۲H۴ + Cl۲ → C۲H۴Cl۲
C۲H۴Cl۲ → C۲H۳Cl + HCl

۴- با تجزیه حرارتی کلریدهای هیدراته فلزات سنگین از ترشی رقیق شده مشروبات الکلی در تصفیه فلزات:

۲FeCl۳ + ۶H۲O → Fe۲O۳ + ۳H۲O + 6HCl

۵-از سوزاندن زباله های آلی کلرزنی:

C۴H۶Cl۲ + ۵O۲ → ۴CO۲ + ۲H۲O + 2HCl

در شکل زیر نمودار ساده ای از مراحل مورد استفاده در تولید HCL به عنوان محصول جانبی فرآیند کلرزنی می باشد:

کاربردهای گاز HCL (گاز هیدروژن کلرید)

آشنایی با کاربر‌دهای گاز HCL در در صنایع :

• گاز هیدروژن کلرید در صنایع شیمیایی برای تولید انواع ترکیبات آلی کلردار (متیل یا اتیل کلراید، بنزن کلراید و … ) استفاده می شود
• فلزهای کلردار مثل آلومینیوم کلرید و سیلیکون کلرید با استفاده از گاز HCl تهیه می شوند.
• گاز هیدروژن کلراید در صنایع هیدرومتالورژی برای افزایش ضریب جدایش سنگ معدن استفاده می شود.
• در فرایند گالوانیزه گرم نیز از گاز HCl استفاده می شود.
• گاز HCl در مخلوط گازهای کالیبراسیون برای نظارت بر انتشارات زیست محیطی استفاده می شود.
• گاز هیدروژن کلرید در ساخت نیمه هادی ها برای اچ کردن اکسیدهای طبیعی استفاده می شود.
• گاز HCl در لیزرهای رادیواکتیو زنونی می تواند طول موج هایی متغیر با شرایط عملیاتی متفاوت تولید کند.

خطرات هیدروژن کلرید

HCl یک اسید قوی با خورندگی بسیار بالاست. بنابراین در مصرف هیدروژن کلرید باید جوانب اطمینان را کاملا رعایت نمود. در صورت عدم احتیاط در حین مصرف این ماده ممکن است عوارض جدی بروز نمایند. برخی از این عوارض ممکن است غیر قابل جبران باشند.
این اسید بسیار خورنده است و نوع غلیظ آن مه های اسیدی بسیار خطرناکی را از خود آزاد می کند. اگر مقدار کمی از آن در بینی، چشم، مجاری تنفسی وارد گردد، در بدن ایجاد التهاب خواهد نمود.
تماس این ماده با دهان می تواند به مخاط دهان و معده آسیب های بسیار جدی وارد نماید. برونشیت مزمن و ورم معده از عوارض قرار گرفتن طولانی مدت در معرض این ماده شیمیایی است.
در صورت تماس این اسید با پوست باید بلافاصله محل تماس را با آب فراوان شست و شو داده و لباس های آغشته به این ماده را عوض نمود.اگر این ماده بلعیده شود، باید فورا به پزشک مراجعه شود.در صورت تماس این ماده با چشم باید فورا چشم را به مدت ۱۵ دقیقه با مقدار زیادی آب شست و شو داده و سریع به پزشک مراجعه شود.استنشاق بخار اسید کلریدریک خطرناک بوده و بلافاصله به هوای تازه و مراقبت های پزشکی نیاز است.این اسید با هر غلظتی که استفاده شود می تواند خطر آفرین باشد، بنابراین باید از تجهیزات محفاظتی مانند ماسک و دستکش و روپوش آزمایشگاهی کمک گرفت. نکته حائز اهمیت دیگر این است که استفاده از این اسید در آزمایشگاه های شیمی حتما باید در زیر هود آزمایشگاهی صورت پذیرد.

غیر قابل اشتعال بودن گاز هیدروژن کلرید

با توجه به این‌که گاز هیدروژن کلرید توانسته نگاه بسیاری را به‌ دنبال داشته باشد، لازم به ذکر است بدانید این گاز در هوا غیر قابل ‌اشتعال می ‌باشد و می‌ تواند به‌ صورت گاز در دما و فشار های معمولی وجود داشته باشد و از طریق کپسول‌ های فلزی که تحت فشار می‌ باشند گاز هیدروژن کلرید می ‌تواند ذخیره گردد و مورد استفاده قرار بگیرد.
یکی از راه‌حل ‌های کاربردی و آسان که می ‌توان از آن استفاده کرد و گاز هیدروژن کلرید را در بهترین حالت ممکن قرارداد این است که بتوان آن را در آب حل کرد که از این طریق می ‌تواند سبب به وجود آمدن هیدروکلریک ‌اسید باشد.
در حالت معمول در هیدروکلریک اسید تجاری می ‌توان ۲۸ تا ۳۵ درصد وزن گاز هیدروژن کلرید در آب را حساب کرد. با توجه به این‌که اگر گاز هیدروژن کلرید به‌ صورت یک محلول باشد، از دسته اسید های قوی شناخته می ‌شود، دارای قابلیت به ‌شدت خورندگی می ‌باشد و در شرایطی که تماس مستقیم با پوست داشته باشد و همین‌طور در معرض چشم قرار بگیرد، سبب به وجود آمدن سوختگی ‌های شدید می‌گردد و در نهایت می ‌تواند برای پوست و چشم مضر باشد.
با توجه به این ‌موضوع این نکته می ‌تواند به‌ عنوان نکته حائز اهمیتی برای ضررهای گاز هیدروژن کلرید شناخته شود و از این طریق باعث تحریکات چشمی، پوستی و تنفسی می ‌گردد.