هدف از اندازه‌گیری گازهای خروجی دودکش
تعیین غلظت گازهای آلاینده خروجی دودکش حاصل از احتراق و یا فرآیند در صنایع و همچنین مطابقت آن ها با استانداردهای مصوب سازمان حفاظت محیط زیست جهت تعیین میزان آلایندگی صنایع.
دامنه کاربرد
اندازه گیری بازه ای از غلظت گازهای آلاینده خروجی دودکش در صنایع تولیدی ، خدماتی و تبدیلی در سطح کشور مشخص گردیده اند.
تجهيزات پايش
این تجهیزات شامل انواع مختلف دستگاه ها با تکنولوژی متفاوت می شوند که توانایی انجام نمونه برداری و یا توانایی قرائت مستقیم گازها به روش های گوناگون را دارند. روش قرائت مستقیم غلظت آلاینده های گازی رایج و معمول می باشد دستگاه های موجود غالبا دارای سنسورهای الکتروشیمیایی و در مدلهای جدید سنسورهای نوری می باشند که همگی دارای طول عمر مشخص بوده و هنگام استفاده باید به تاریخ مصرف آن توجه شود .
از دستگاه تستو برای سنجش گازهای دودکش در آزمایشگاه هوا و صدا استفاده می شود. آزمایشگاه محیط زیست با استفاده از این دستگاه می توانند میزان آلودگی ها در دودکش ها را آنالیز و بررسی کنند.
آناليزرهای پرتابل
بر مبنای استانداردهای جدیدی که توسط مراجع معتبر علمی و رسمی تأیید شده است سیستم آنالیزر گاز قابل حمل با کیفیت اجرای اندازه گیری مستمر در دوره های زمانی طولانی مدت و قابل تنظیم برای کاربردهای مرتبط با اندازه گیری های زیست محیطی طراحی گردیده است . این نوع دستگاه به روش قرائت مستقیم توسط سنسور ها و برنامه محاسباتی که بر روی دستگاه نصب شده اند میزان غلظت آلایندگی را مشخص می نماید. نسخه استاندارد از کنترل یونیت، جعبه آنالایزر و یک پراب نمونه بردار گاز تشکیل شده است. مقادیر CO2 ، درصد هوای اصافه، راندمان احتراق و برخی دیگر مطابق معمول و با عنایت به برنامه نرم افزاری که بر روی تجهیزات نصب گردیده است نیز محاسبه می شوند. همچنین قابلیت ذخیره سازی و پرینت نتایج را دارا می باشند.
انتخاب سوخت
دستگاه ها دارای انتخاب هایی از پیش برنامه ریزی شده از سوخت های معمول می باشند. پارامترهای سوخت در محاسبه مقادیری مانند غلظت واقعی گازهای آلاینده ، راندمان ، هوای اضافی ، Co2 و همچنین برای مباحث کارشناسی میزان آلینده ها مورد استفاده قرار می گیرند. قبل از هر اندازه گیری نوع سوخت باید برای دستگاه ها مشخص گردد.
بیشتر بخوانید : نحوه اندازه گیری گاز HCL و سنجش میزان گاز hcl
مکان مناسب نمونه برداری گازهای خروجی
نمون برداری باید از مکان مناسب در فاصله ای بین 2d از محل ورود گازها و 0.5d از بالا دست جریان (نوک دودکش ) صورت پذیرد. در خصوص دودکش های با ارتفاع کم و قطر زیاد فاصل این نقط در پایین دودکش، محلی است نزدیک به نقطه احتراق که پراب قابلیت تحمل دمای آن نقطه را دارا باشد و از انتهای دودکش نیز به اندازه 1d پایین تر باشد.
در دودکش هایی که عملیات رقیق سازی انجام می گیرد ، نمونه برداری گاز قبل از عملیات رقیق سازی انجام پذیرد.
تعاریف – اصطلاحات و تجهیزات
1- پراب : برای نمونه برداری به دستگاه متصل میگردد و دارای انواع گوناگونی میباشد و در اندازه ها و تحمل دمایی و یا اینکه دارای فیلتر و یا heated line موجود است.
2- سنسورهای گازی : هر دستگاه با توجه به توانایی هایی که در تعداد پارامترهای قابل اندازه گیری گازها میتواند دارای سنسورهایی باشد که حداکثر به شش سنسور منتهی می شود و می توان به سنسورهای CO,O2,NO,NO2,H2S,SO2 و یا HCL,NH3 اشاره کرد.
3- سنسور دما : آنالایزها توانایی اندازه گیری درجه حرارت گاز خروجی از دودکش در زمان نمونه برداری را توسط سنسورهای دما دارن که بسته به نوع آلیاژ استفاده در سنسور دما تحمل آن متغیر می باشد برای مثال حداکثر تحمل برای پراب دستگاه گاز سنج تستو 1000 درجه سانتیگراد میباشد البته توصیه می گردد به منظور عدم صمه به دستگاه از نمونه برداری در دمای بالا خودداری شود.
4-کنترل یونیت : یکی از سه اجزای تشکیل دهنده دستگاه می باشد که نتایج اندازه گیری را می توان روی آن مشاهده کرد همچنین کلیه تنظیمات و اطلاعات مربوط به دستگاه از طریق کنترل یونیت قابل مشاهده و تنظیم است.
5-جعبه آنالایزر : شامل سنسورها،پمپ،باتری،قسمت های الکترونیکی،آماده سازی گاز، فیلترها،حافظه،و تمام سخت افزارهای لازم برای اندازه گیری گازهای خروجی از دودکش است.
6-لوازم جانبی : شامل کیف جهت حمل و نقل ،ادوات جهت شارژ دستگاه،پرینتر بلوتوثی یا اینفرارد و …
7-Trap : فضایی می باشد که یا بر روی پراب و یا بر روی جعبه آنالایزر جهت رطوبت گیری نصب می شود که به صورت عموم به آن تله رطوبت گیر گویند.
روش های اندازه گیری گازهای خروجی
برای اندازه گیری دستگاه باید از هر نظر کنترل گردد و از بی نقص بودن و شارژ باتری و کالیبره بودن دستگاه اطمینان حاصل کرد و از دمای خروجی دودکش با پرسش از مسئول مربوطه مطمئن شویم که دمای آن بالاتر از رنج تحمل دمایی پراب دستگاه نباشد وسبب آسیب به سنسور دما نگردد و یا در صورت بالا بودن میزان غبار دودکش از پراب های فیلتر دار استفاده گردد. پس از اطمینان و نبود مشکلی برای اندازه گیری پراب را به دستگاه متصل کرده و دستگاه را روشن میکنم و پس از طی شدن مرحله Auto Zero که از 30 ثانیه تا چند دقیقه ممکن است به طول بیانجامد پراب را در جایگاه استاندارد که قبلا توضیح داده شد قرار داده و پمپ دستگاه را استارت میکنم و تا زمان stable شدن اعداد منتظر می مانیم و سپس حتما بعد از اتمام اندازه گیری نتایج را ذخیره و یا پرینت بگیریم و برای اندازه گیری مجدد در ایستگاه های بعدی حتما دستگاه را Zero کنیم تا اعداد دقیق تری بدست آید.
در حین اندازه گیری پارامتر اکسیژن(O2) کنترل شود که اگر عدد آن بالای 20% باشد ، باید اندازه گیری را متوقف و منبع و علت آن را جویا شد زیرا ممکن است در روند عملکرد خروجی مربوطه توسط صنعت تغییراتی ایجاد شده باد (خاموش کردن مشعل).
نکته دیگری که باید قبل از اندازه گیری به آن توجه داشت و دستگاه را تنظیم کرد نوع سوخت می باشد که بسته به کارکرد سیستم می تواند انواع سوخت های جامد،مایع و گاز باشد.
برای انجام تصحیح سازی غلظت گازها با توجه به نوع سوخت و نوع صنعت با اکسیژن پایه ( اکسیژن برای سوخت گاز 3% برای مایع 5% برای جامد 7% برای مازوت 7% برای کارخانه سیمان 10% برای زباله سوزها 11% و برای توربین ها 15%) محاسبه می گردد.
دستگاه پرتابل سنجش گازهای خروجی دودکش مدل Testo350
این دستگاه که می تواند گفت یکی از دستگاه های با کیفیت جهت نمونه برداری گازهای خروجی از دودکش می باشد و توسط کمپانی Testo آلمان در انواع مختلف با قابلیت های گوناگون ساخته شده است. که در حال حاضر جدید ترین آن مدل testo 350 new می باشد و قابلیت اندازه گیری پارامترهای ذیل را دارد:
