آلودگی آب چیست و معرفی انواع آلودگی آب و اثرات آن

برای توضیح آلودگی آب چیست و تاثیر آن بر محیط زیست باید گفت که در آزمایشگاه محیط زیست معمولاً آبی را آلوده می‌گویند که مواد شیمیایی، معدنی، بیولوژیکی و فیزیکی، به طور مستقیم یا غیرمستقیم، از فاضلاب‌های خانگی، صنعتی و بیمارستانی به منابع آب زیرزمینی و آب‌های سطحی وارد میشوند. این امر باعث تغییر در رنگ، طعم و بوی آب می‌شود که در اصطلاح آلودگی آب نامیده می‌شود. در ادامه به توضیح کامل انواع آلودگی آب، عوامل ایجاد آلودگی آب، عواقب آلودگی آب و راهکارهای مقابله با آلودگی آب را از زبان کارشناسان محیط و صنعت ایمن پایش آزمایشگاه معتمد محیط زیست، در بخش آزمایشگاه آب و پساب توضیح می‌دهیم. نکات طلایی برای نگهداری این ماده ارزشمند می‌تواند، کمک شایانی به نسل‌های آینده داشته باشد.

آلودگی آب چیست؟

اگر بخواهیم آلودگی آب را به زبان ساده بیان کنیم، عبارت است از ورود مواد مضر به آب، به طوری که کیفیت آب را کاهش دهد و آن را برای استفاده‌های مختلف، از جمله آشامیدن، حمام کردن، کشاورزی، و صنعت، نامناسب کند. آلودگی آب می‌تواند توسط فعالیت‌های انسانی یا طبیعی ایجاد شود. آلودگی آب به معنای افزایش مقدار هر نوع ماده شامل مواد شیمیایی، فیزیکی، یا بیولوژیکی اشاره دارد که منجر به تغییر در خواص و نقش اساسی آب در کاربردهای خاص آن اشاره می‌شود. در ادامه توضیح می‌دهیم که انسان و صنایع چگونه باعث آلودگی آب میشود.

آلودگی آب از زبان کارشناسان

کیفیت آب به طور مستقیم با میزان مصرف آب و وضعیت توسعه اقتصادی در ارتباط است. در کشورهای صنعتی، آلودگی آب توسط کارخانه‌ها باعث شد تا برنامه‌های کنترل آلودگی باکتریایی در آبهای سطحی به دلیل خطراتی که برای سلامت شهرهای صنعتی ممکن بود پیش بیاید، از اواسط قرن نوزدهم مورد بررسی قرار بگیرد. اقداماتی چون گسترش سیستم فاضلاب و مدیریت بهینه آبهای هرز در مناطق شهری در این راستا انجام شد. با این حال، سرعت آلودگی در شهرها به دلیل افزایش جمعیت به شدت افزایش یافته است.

از چه زمانی آلودگی آب اهمیت پیدا کرد؟ 

در نوامبر سال ۱۹۸۶، نتیجه فراهم آمدن ریزش موادی از جمله جیوه و انواع مختلف مواد آلی سمی مانند آفت‌کش‌ها در رودخانه راین، منجر به از بین رفتن کلیه ماهیان از شهر بال سوئیس تا ساحل هلند شد. در سال‌های اخیر، با فرو رفتن تانکرهای نفتی بزرگ در اقیانوس‌پیما، صدمات غیرقابل جبرانی به حیات دریایی وارد شده است. در سال ۱۹۸۳، حدود ۱۱ هزار حادثه آلوده‌کننده باعث شد، حدود ۱۲۰ میلیون لیتر ماده آلوده‌کننده به آب‌های ایالات متحده وارد شود. 
مواد آلاینده‌ای که از طریق آب منتقل می‌شوند، گسترش یافته‌اند و به طور گسترده منجر به انتشار بیماری‌های متعددی مانند وبا و سایر بیماری‌های مشابه در کشورهای در حال توسعه شده است. در دوره جنگ جهانی دوم و با ظهور عصر شیمی، کیفیت آب به دلیل گسترش گسترده آلودگی‌های صنعتی و کشاورزی با مشکلات زیادی روبرو شد.  

انواع آلودگی آب شامل چه چیزهایی میشود؟ 

آلودگی آب را می‌توان بر اساس ماهیت آلاینده‌ها به انواع مختلفی تقسیم کرد. برخی از انواع آلاینده‌های آب را می‌توان به آلودگی میکروبی، آلودگی شیمیایی و آلودگی فیزیکی اشاره کرد که تقریبا در همه موارد انسان به طور مستقیم یا غیر مستقیم، باعث آلودگی آب میشود. 

• آلودگی میکروبی: آلودگی میکروبی ناشی از ورود عوامل بیماری‌زا مانند باکتری‌ها، ویروس‌ها، و انگل‌ها به آب است. این عوامل می‌توانند باعث بیماری‌های مختلفی در انسان و سایر موجودات زنده شوند. 
• آلودگی شیمیایی: آلودگی شیمیایی ناشی از ورود مواد شیمیایی مضر مانند فلزات سنگین، ترکیبات آلی سنتز شده (شوینده ها)، سموم و مواد شیمیایی، مواد رادیو اکتیو (پرتوزا) و مواد آلی به آب است. این مواد می‌توانند باعث آسیب به سلامت انسان و سایر موجودات زنده و همچنین تخریب محیط زیست شوند. 
• آلودگی فیزیکی: آلودگی فیزیکی ناشی از ورود مواد جامد مانند زباله‌ها، رسوبات و مواد معلق، و مواد نفتی به آب است. این مواد می‌توانند باعث مسدود شدن جریان آب، کاهش اکسیژن حل شده در آب، و آسیب به اکوسیستم آبی شوند. 

چه عواملی باعث آلودگی آب‌ها می‌شوند؟(چه چیزهایی آب را آلوده میکند)

در جواب سوال «انسان چگونه باعث آلودگی آب می‌شود» می‌توان گفت فعالیت‌های انسانی یکی از اصلی‌ترین عوامل ایجاد آلودگی آب هستند. برخی از فعالیت‌های انسانی که باعث آلودگی آب می‌شوند عبارتند از: 

• آلودگی آب ناشی از فاضلاب شهری: فاضلاب شهری حاوی مواد آلی، مواد شیمیایی، و عوامل بیماری‌زا است. رهاسازی فاضلاب شهری تصفیه نشده به آب‌های سطحی و زیرزمینی یکی از اصلی‌ترین عوامل آلودگی آب است. 
• فاضلاب صنعتی (آلودگی صنعتی آب): فاضلاب صنعتی حاوی مواد شیمیایی و مواد آلی سمی است. آلودگی آب توسط کارخانه هابا رهاسازی فاضلاب صنعتی تصفیه نشده به آب‌های سطحی و زیرزمینی، می‌تواند باعث آلودگی شدید آب رودخانه‌ها شود. 
• فاضلاب کشاورزی: در بسیاری از مناطق دنیا از جمله ایران، استفاده از کودهای شیمیایی و آفت‌کش‌ها در کشاورزی می‌تواند پیامدهای آلودگی آب را به همراه داشته باشد که باعث آلودگی آب رودخانه‌ها نیز می‌شود. 
• آلودگی نفتی: نشت نفت از خطوط لوله، کشتی‌ها و تاسیسات نفتی جزء عواملی است که باعث آلودگی آب رودخانه‌ها می‌شود و میتواند باعث آلودگی شدید آب‌های سطحی و زیرزمینی شود. 

عواقب و پیامدهای آلودگی آب چه چیزهایی است؟

آلودگی آب و تاثیر آن بر محیط زیست، می‌تواند عواقب جدی برای سلامت انسان، محیط زیست و اقتصاد داشته باشد. برخی از پیامدهای آلودگی آب و اثرات آلودگی آب عبارتند از: 

• انتشار بیماری‌ها: آلودگی میکروبی آب می‌تواند باعث انتشار بیماری‌هایی مانند وبا، اسهال، و حصبه شود. 
• تخریب محیط زیست: آلودگی آب می‌تواند باعث تخریب اکوسیستم آبی، از بین رفتن گونه‌های جانوری و گیاهی، و کاهش کیفیت آب رودخانه ها، آب‌های سطحی و زیرزمینی میشود. تاثیرات این پدیده شامل یک طیف بسیار وسیع از انحطاط خطوط ساحلی که به عنوان تفرجگاه انسان شناخته می‌شوند، تا آلودگی آب ناشی ازعدم قابلیت شرب آب و خطرات جسمانی شدید می‌باشند. وارد شدن فاضلات صنعتی و انسانی به جریانات آب، مقدار جیوه موجود در بدن ماهیان را افزایش می‌دهد. علاوه بر از بین رفتن جمعیت ماهیان، مناطق تفریحی را آلوده کرده و سیستم‌های بیولوژیکی مورد نیاز برای تجمعات انسانی را تخریب می‌کند. 
• هزینه‌های اقتصادی: آلودگی آب می‌تواند باعث افزایش هزینه‌های تصفیه آب، کاهش تولید محصولات کشاورزی، و خسارت به زیرساخت‌های اقتصادی شود. 

راهکارهای مقابله با آلودگی آب و راه های جلوگیری ازآن

برای مقابله با آلودگی آب، باید اقداماتی برای کاهش ورود آلاینده‌ها به آب انجام شود. برخی از راهکارهای مقابله با آلودگی آب عبارتند از: 

• تصفیه فاضلاب: تصفیه فاضلاب شهری و صنعتی می‌تواند به کاهش آلودگی آب‌های سطحی و زیرزمینی کمک کند. گسترش پیوسته جمعیت به همراه افزایش رشد صنعتی و اقتصادی، مسائل زیادی را برای زندگی انسان به وجود آورده است. یکی از این چالش‌ها مربوط به مسئله فاضلاب حاصل از ساختمان‌های مسکونی و پساب‌های مشتق از صنایع می‌باشد. از این رو، با جدا کردن مواد ناخالص از فاضلاب و پساب‌ها، امکان تصفیه آب برای مصارف مختلف به‌طور مطابق با استانداردهای مربوطه فراهم می‌شود. 
• استفاده از کودهای شیمیایی و آفت‌کش‌های کم‌خطر: استفاده از کودهای شیمیایی و آفت‌کش‌های کم‌خطر می‌تواند به کاهش آلودگی آب‌های سطحی و زیرزمینی ناشی از کشاورزی کمک کند. 
• افزایش آگاهی عمومی: افزایش آگاهی عمومی در مورد اهمیت حفاظت از آب می‌تواند به کاهش آلودگی آب کمک کند. 

نتیجه‌گیری

آلودگی آب، یک چالش جدی برای محیط زیست و سلامت انسان‌هاست. این پدیده نه تنها به کیفیت آب و منابع آبی آسیب می‌زند، بلکه تأثیرات بلندمدت آن بر سلامت عمومی جامعه نیز حائز اهمیت است. افزایش جمعیت، صنعت‌گرایی نامتناسب و استفاده نادرست از منابع آب، منجر به افزایش مواد آلاینده در آبهای ما شده است. بنابراین آلودگی آب یکی از جدی‌ترین مشکلات زیست محیطی جهان است. 
همچنین، هماهنگی و همکاری بین اقشار مختلف جامعه، دولت، و صنعت در راستای حفظ کیفیت آب و حل مسائل زیست محیطی ضروری است. اقدامات مشترک و پایدار می‌توانند به حفظ تعادل اکوسیستم‌های آبی کمک کرده و آینده سالمت و خوبی را برای نسل‌های آینده تضمین نمایند.