آزمایشگاه خاک و پسماند

خاک و پسماند

یکی از دلایل اصلی و مهم در آلودگی خاک ، فعالیت های صنعتی،مواد شیمیایی و دفع پساب و پسماند ها در محیط پیرامون هستند و همچنین آلودگی خاک با میزان صنعتی سازی و میزان استفاده از مواد شیمیایی رابطه مستقیم دارد. شرکت محیط و صنعت ایمن پایش با استفاده از تجهیزات آزمایشگاهی قادر به نمونه برداری و آنالیز پارامترهای موجود در خاک و پسماند به عنوان یکی از آزمایشگاه های معتمد محیط زیست میباشد.

آلودگی خاک

آلودگی خاک به عنوان بخشی از تخریب زمین ناشی از حضور مواد شیمیایی مصنوعی یا سایر تغییرات در محیط خاک طبیعی است. این آلودگی به طور معمول ناشی از فعالیت های صنعتی، مواد شیمیایی کشاورزی یا دفع نادرست زباله است. شایع ترین مواد شیمیایی شامل هیدروکربن های نفتی، هیدروکربن های آروماتیک چند هسته ای (مانند نفتالین و بنزن )، حلال ها، آفت کش ها، سرب و دیگر فلزات سنگین هستند. نگرانی در مورد آلودگی خاک به طور عمده ناشی از خطرات بهداشتی از تماس مستقیم با خاک آلوده، بخارات ناشی از آلودگی ها و آلودگی ثانویه در منابع آب داخل و لایه های زیرین خاک است.

دلایل عمده آلودگی های خاک

 - لکه های نفتی
-  معدن و فعالیت های سایر صنایع سنگین
 - نشت تصادفی که ممکن است در طول فعالیت ها رخ دهد
-  خوردگی مخازن ذخیره سازی زیرزمینی
-  باران اسیدی
-  کشاورزی فشرده
-  مواد شیمیایی که در کشاورزی استفاده می شود مانند آفت کش ها، علف کش ها و انواع کود
-  اتفاقات صنعتی
-  زهکشی از سطح آب آلوده به خاک
-  مهمات، عوامل شیمیایی و عوامل دیگر جنگ
-  دفع زباله
-  تخلیه نفت و سوخت
-  زباله های هسته ای
-  تخلیه مستقیم ضایعات صنعتی به خاک
-  تخلیه فاضلاب های انسانی و صنعتی
-  دفن غیر قانونی زباله 
 - خاکستر زغال سنگ
-  ضایعات الکترونیکی
از میان منابع آلاینده  ذکر شده موارد زیر مهم‌ترین عوامل آلودگی محسوب می‌شوند:
 معادن فعال (آلودگی صنعتی)
 مصرف سوخت‌های فسیلی (آلودگی‌های نفتی)
 کودها و سموم کشاورزی
در حال حاضر به‌دلیل تولید بیش از حد زباله، جمع آوری غلط و بازیافت ناقص زباله‌های خانگی، صنعتی، بیمارستانی، پساب‌های صنعتی، فاضلاب شهری و نخاله‌های ساختمانی و انباشت زباله در حاشیه شهرها با آلودگی شدید خاک و منابع آب روبه‌رو هستیم.
وسایل نقلیه موتوری از یک سو با تولید منواکسیدکربن هوا را آلوده می‌کنند و از سوی دیگر روغن، براده‌های لاستیک و لنت‌های ترمز آنها که حاوی آزبست است، منابع خاک و محیط‌‌‌زیست را نابود می‌کنند.
یکی از مشکلات فاضلاب‌ها و پسماندهای صنعتی که وارد خاک می‌شود فلزات سنگین است. فلزات سنگین همچون سرب، کادمیوم، سلنیوم و... که در کلوئیدهای خاک ذخیره می‌شوند، بسیار خطرناک هستند و با ورود به چرخه غذایی زیان‌های جبران‌ناپذیری را به جای می‌گذارند.
یکی دیگر از موارد آلودگی خاک که می‌توان نام برد باران‌های اسیدی است که در اثر آلودگی و دود کارخانه‌ها در شهر‌های صنعتی و پرجمعیت دیده می‌شود. باران اسیدی در آلودگی‌های خاک بدترین نوع آلودگی محسوب می‌شود، چرا که در وهله اول باعث از بین رفتن پوشش‌های جنگلی و در وهله دوم باعث آلودگی منابع آب در حد وسیع می‌شود.

آلودگی صنعتی

در اکثر شهرها شاه هستیم که پساب‌های کارخانه‌ها به رودخانه‌ها ریخته می‌شود که این مسئله علاوه بر آلودگی آب‌های سطحی و آلودگی خاک به آلوده شدن منابع زیرزمینی نیز منجر می‌شود. دود و آلاینده‌هایی که به‌صورت گاز و بخارات سمی از دودکش‌های عظیم کارخانه‌ها بیرون می‌آید، علاوه بر آلودگی‌های هوای شهرها و ایجاد مشکلات تنفسی برای انسان‌ها باعث تشکیل باران اسیدی می‌شود.
مقاومت و پایداری عناصر سنگین در خاک نسبت به سایر آلاینده‌ها بسیار طولانی بوده و آلودگی خاک توسط فلزات سنگین تقریبا دائمی است. فلزات سنگین شامل سرب، کادمیوم، نقره ، جیوه و... هستند که اثرات زیانبار آنها بر موجودات زنده ثابت شده است و بارها موجب حوادث زیست محیطی شده‌اند. بعضی از این اثرات زیانبار فلزات سنگین شامل موارد زیر است: اختلال فعالیت‌های بیولوژیک خاک، اثرات سمی بر گیاهان و اثرات زیانبار بر انسان در اثر ورود مواد به زنجیره غذایی.

زباله‌ها

زباله یکی از مهم‌ترین منابع آلوده‌سازی‌ خاک‌ها محسوب می‌شود. زباله‌ها می‌توانند به داخل زمین نفوذ کنند و منابع آبی را نیز آلوده کنند. این در حالی است که همه کشورهای پیشرفته زباله‌ها را طلای کثیف می‌نامند و با بازیافت و تولید کمپوست به زباله‌ها ارزش افزوده می‌دهند. یکی از مهم‌ترین و خطرناک‌ترین زباله‌های شهری، زباله‌های بیمارستانی است که بخشی از بافت بدن یک بیمار، سوزن‌های آلوده به بیماری‌های خطرناک، تیغ‌های جراحی بیماران حاوی بیماری ایدز و... قسمتی از زباله‌هایی است که از بیمارستان، همراه با صدها هزار تن زباله معمولی جمع آوری می‌شود. دفن زباله‌های بیمارستانی آب‌های زیرزمینی را آلوده می‌کند.

اثر شوینده‌ها در خاک

وجود شوینده‌ها در فاضلاب نفوذپذیری خاک را افزایش داده و میکروارگانیسم‌ها و حتی مولکول‌هایی که به‌طور معمول نمی‌توانند از صافی‌های خاک عبور کنند در حضور شوینده‌ها قادر خواهند بود از خلل و فرج لایه‌های متوالی و مختلف خاک عبور کنند و موجب آلودگی میکروبی آب‌هایی شوند که در فاصله زیاد نسبت به سطح زمین قرار دارند.

آلودگی کشاورزی

استفاده بیش از حد سموم و کودهای کشاورزی، آنتی‌بیوتیک‌ها و هورمون‌ها در دام و آبیاری مزارع با فاضلاب‌های آلوده از عوامل کشاورزی مؤثر در آلودگی خاک است. سرطان، بیماری‌های عصبی و تنفسی و پوستی از اثرات درازمدت آفت کش‌ها بر انسان است.
آفت‌کش‌ها از راه‌های مختلفی وارد خاک می‌شوند که عبارتند از: ‌از طریق کاربرد مستقیم آنها در خاک؛ از طریق سمپاشی و برگشت مستقیم ذرات سموم معلق در هوا به زمین؛ ‌سموم جذب شده در سطح ذرات خاک معلق در هوا و نشست آنها بر زمین و بقایای نباتی که به خاک اضافه می‌شوند و سموم جذب شده به وسیله موجودات زنده خاک (غیرذره‌بینی) است. کودهای شیمیایی خواص خاک را تغییر می‌دهند یعنی نفوذپذیری خاک را نسبت به هوا و آب کم می‌کنند و اصطلاحاً خاک‌ها را سخت می‌کنند.
سموم شیمیایی نیز در خاک آلودگی ایجاد می‌کنند. تعدادی از آفات به‌ویژه حشرات در مقابل سموم مصرفی مقاوم می‌شوند که ناچار هستیم یا تعداد سمپاشی را افزایش دهیم یا غلظت سموم را بالا ببریم. این سموم به راحتی تجزیه نمی‌شوند و برای سالیان دراز در خاک باقی می‌مانند.

آلودگی نفتی

مدت‌هاست که مواد نفتی و مشتقات آن در اثر حمل‌ونقل یا ذخیره‌سازی‌ موجب آلودگی خاک می‌شود. آلودگی های نفتی یک پیامد اجتناب ناپذیر از افزایش سریع جمعیت و فرایند صنعتی شدن است که به‌دنبال آن آلودگی خاک توسط مواد هیدروکربنه نفتی به شکل وسیع در اطراف تاسیسات اکتشاف و پالایش و به شکل موضعی در مسیرهای انتقال این مواد قابل مشاهده است. علاوه بر انتشار مستقیم این آلاینده‌ها، غبارات حاصل از سوخت گازهای همراه نفت، طی سالیان متمادی توانسته مواد سمی و مضری به خاک‌های منطقه اضافه کند هرچقدر مواد نفتی به عمق بیشتری از خاک نفوذ کند، رفع آلودگی آن مشکل‌تر و هزینه آن چندین برابر خواهد بود.

پسماند

كلمة پسماند،  به  تمام موادي كه بجز فراورده هاي اصلي در يك فرايند توليد مي شوند، اتلاق ميگردد. بنابراين، مـوادمختلف اعم از گاز، مايع و جامد در اين تعريف ميگنجند. مديريت مطلوب انبوه انواع زباله هـاي شـهري و صـنعتي كه روز به روز به مقدار آن افزوده  ميگردد، به خصوص از منظر زيست محيطـي و بهداشـتي در تمـامي كـشورها از جايگاه ويژه اي برخوردار است. افزايش روز افزون جمعيت نيز عاملي اسـت كـه اهميـت ايـن مـساله را دو چنـدان نموده است .

در اين ميان، روشهاي بازيافت و راههاي كـاهش پـسماند توليـد شـده، دو مولفـه اصـلي هـستند كـه ميتوانند در رفع معضلات ناشي از انباشت پسماند راه گشا باشند. اقدامات مربوط به مديريت پسماندها در گذشـته ، تنها بر تصفية پسماند توليد شده  متمركز بوده است و تلاش ها تنها  صرف طراحي سيستمهاي تصفيه پسماند و نصب دستگاههاي كنترل آلودگي ميشد، تا از آلودگي محيط زيست ممانعت كند. امـا بـه تـازگي، فلـسفة نـويني بـر پايـه پيشگيري از توليد پسماند و كاهش آن شكل گرفته است . در اين استراتژي، علاوه بر بازيافت پسماند و بازگردانـدن آنها طي چرخه بازيافت، مكانيسم هايي مورد بررسي قرار مي گيرند كه پسماند كمتري توليد گـردد و حتـي المقـدور،محصولات فرعي كه طي يك پروسه توليد ميشوند، يا خود قابل استفاده در يك فرايند ديگر باشـند، و يـا رانـدمان بيشتري در مسير بازيافت داشته باشند.   

پسماندهای صنعتی

حجم بالاي انواع پسماند حاصل از صنايع مختلف، معضلي غير قابل چشم پوشي است كه عدم توليـد آن نيـز امـری اجتناب ناپذير است. اين مساله ، بحث راهكارهاي كاهش آلودگي و آسيبهاي زيست محيطي را بـه عنـوان يـك راه مطمئن در مرتفع نمودن مشكل رهنمون ميسازد و جستجوي راههاي نوين را گوشزد ميكند. راههاي متفاوتي بنا بـه شرايط و ويژگيهاي گوناگون به كار گرفته شده اند كه بعضا ً نتايج خوبي را نيز منعكس كرده و ميتواننـد بـه عنـوان الگوهاي مناسب در موارد مشابه مورد استفاده قرار گيرند . به عنوان مثال، در اسپانيا ، به جاي قير از آسفالتي حاصـل از پودر لاستيكهاي فرسوده در ساخت جاده ها استفاده ميشود. حال آنكه علاوه بر حل يكـي از معـضلات زيـست محيطي، جاده هايي كه با اين مكانيسم ساخته ميشوند، سر و صداي كمتري ايجاد كرده و مقاومـت بهتـري داشـته وآب را نيز به خوبي جذب ميكنند. بدين ترتيب  تعداد 35 ميليون حلقه لاستيك خودرو را كه سـالانه در ايـن كـشوراروپايي دور ريخته ميشد، هم اكنون در احداث جاده ها به كار گرفته اند.

از اين تعداد لاستيك، ميـزان  300 هـزار تـن پسمانده باقي ميماند كه با مخلوط پودر آن با قير، روكش خوب و مقاومي براي جاده ها ساخته ميشود. آمارها نشان ميدهد كه هر ساله، بيش  از 160هزار تن پودر لاستيك صرف ساخت جاده هاي لاسـتيكي در ايـن كـشور جنـوب غربي اروپا ميگردد. در اين طرح كه متولي آن دولت است، هفت كارخانه براي احياي لاسـتيك و اسـتفاده مجـدد ازكائوچوي آنها به ظرفيت 140هزار تن فعاليت ميكنند. جالب توجه آنكه دولت براي تشويق رانندگان بـه مـشاركت در اين طرح، به صاحبان لاستيك خودروهاي فرسـوده مبلغـي بـراي احيـاي لاسـتيك هـاي كهنـه دريـافتي از آنـان، ميپردازد. در اين مورد كه يكي از نمونه هاي موفق است، نه تنها به رفع معضل پرداختـه شـده، بلكـه تـلاش جهـت فرهنگ سازي نهادينه كردن فرهنگ بازيافت نيز مد نظر قرار گرفته است، كه به مرور زمان الگويي مناسب در انجـام رويه بازيافت در ساير موارد بوده و نيل به اهداف اين زمينه در دراز مدت را سهل الوصول مي نمايد.   

پسماندهای بيمارستانی

زباله هاي بيمارستاني يكي از موارد بحرانزاي پسماند ميباشند كه در حال حاضر سيستم چندان مناسبي براي از بـين بردن آن وجود ندارد. حجم بالا، وجود انواع آلودگيها، خصوصا موارد عفـوني و خطرنـاك، و عـدم همكـاري همـه مراكز در جمع آوري و سامان دهي زباله هاي بيمارستاني، از جمله مشكلاتي است كه نمـي تـوان از آن چـشم پوشـيد. 
پسماندهاي بيمارستاني را شامل زباله هاي عفوني دارويي و شيميايي مي داند. در بيمارستان ها، درمانگاه ها و كلينك هـا،اين نوع زباله را در كيسه هاي خاص جمع آوري نموده و تحويل شهرداري ميدهند. خوشبينانه تـرين حالـت ممكـن دفع كه در حال حاضر بكار ميرود دفع اين زباله ها همراه با آب آهك است كه راهي اصولي نبوده و مشكلاتي را در دراز مدت به دنبال خواهد داشت. اما مشكلات ديگري نيز علاوه بر اين وجود دارد. به عنـوان مثـال، مـي تـوان ايـن سوال را مطرح كرد كه آيا همه مراكز بهداشتي-درماني، به سيستم شـوتينگ مجهزنـد؟ متاسـفانه مراكـزي گـزارش شده اند كه با اهداف گوناگون از جمله نپرداختن هزينـه، زبالـه هـاي عفـوني خـود را در كيـسه هـاي معمـولي زبالـه جمع آوري نموده و همراه با زباله هاي شهري به مامورين تحويل ميدهند. علاوه بر اين، تعدادي مراكز نيز مجهـز بـه سيستم تصفيه فاضلاب نيستند. روزانه تنها در شهر تهران، 80 تن پسماند بيمارستاني توسط بيمارسـتانهـا در تهـران(بدون در نظر گرفتن كلينيكها و ..) توليد  ميشود. حال با يك حساب سر انگشتي  ميتوانـد تخمـين زد كـه روزانـه چندين تن زباله عفوني به محيط زيست وارد ميشود و چه عواقبي گريبانگير نسل آينده خواهد بود.   

پسماندهای صنايع غذايی

ورود محصولات فرعي ناشي از توليد صنايع غذايي به آب هاي روان از جمله مشكلاتي است كه معمولا كمتر بـه آن توجه ميگردد. يكي از محصولات توليدي صنايع لبني آب پنير است كه معمولا از طريـق كانـالهـاي خروجـي واردآبهاي روان گرديده و پس از پيمودن مسيري، به رودخانه و... مي پيوندد. در نتيجه ورود اين ماده كه سرشار از موادمغذي است، ميكرو ارگانيسمها، پلانكتونها و... با استفاده از اين فاكتور رشد، اكسيژن آب را مصرف نموده و شرايط را براي رشد ماهيان نامناسب مي نمايند. لذا، جستجوي راهي جهت رفع اين چنين معضلاتي ضروري به نظر مي رسد.   
اين نگرش مثبت از تصفية پسماند يعني پيشگيري از ايجاد پسماند كه از جمله مزاياي آن مي توان بـه كـاهش مقـدارپسماندها، كاهش ميزان مصرف مواد خام و در نتيجه كاهش هزينه ها، تقليل هزينة تـصفية پـسماند، كـاهش احتمـال بروز آلودگي ، بهبود شرايط كار، افزايش بازده فرايندهاي توليد اشـاره نمـود. بـر ايـن اسـاس، اسـتفاده از روش هـايبيولوژيكي جهت تبديل پساب (بعنوان مواد اولية تجديدپذير) به محصولات مفيد مي باشد. توليد Single Cell Protein ) SCP)، مثال خوبي از اين نمونه است اگر چه هنوز مصرف مستقيم آن براي انسان به دلايل گوناگون از جملـه ميزان بالاي اسيدهاي هسته اي مجاز اعلام نشده است ، اما با استفاده از آن در مصارف ديگر مي توان از ايـن محـصول بهره برد.   

پسماند شهری

بي توجهي به امر جمع آوري و دفع مواد زايد جامد در جامعه امروزي به علت كميت و كيفيت گوناگون مواد، توسعه بي رويه شهرها، محدوديت هاي وضع شده براي خدمات عمـومي در شـهرهاي بـزرگ و عـدم تكنولـوژي مناسـب باعث  ايجاد مشكلات ويژه اي شده است كه رفع آنها از طريق هماهنگي علم و تجربـه درچـارچوب يك مـديريت صحيح امكان پذيراست. براي ارزيابي و برگزيدن سيستم حمل و نقل و لوازم مورد نياز مـواد زائد جامـد از جملـه مديريت، برنامه ريزي و طرح هاي جمع آوري زباله، پي بردن به تركيبات زباله از اهميت ويژه اي برخوردار است.  
ارزيابي نوع زباله و امكان احتراق، دفن يا تهيه كمپوست از آن با توجه به تركيبات فيزيكي و شيميايي زباله موضـوع مهمي است كه بدين ترتيب بايد به آن توجه خاص شود. كيفيت كمپوست به تركيب شـيميايي و انـدازه مـوادي كـه براي تهيه آن بكارمي رود بستگي دارد.   
همچنين بكارگيري روش هاي تهيه بيوكمپوست از زائدات تفكيك شده از مبـدا ميوه و تـره بـار و زائدات سـبز از استراتژي هاي بكارگرفته شده در زمينه بازيافت مواد قابل كمپوست در چارچوب برنامه هاي توليد زبالـه كمتـر مـوردتوجه قرار گرفته است.  
محققان معتقدند ، كمپوست تهيه شـده از زائدات مخلـوط شـهري بـه سـبب داشـتن عناصـر سـنگين زيـاد، ايجـادآلودگي هاي زيست محيطي و اقتصادي و همچنين عدم وجود سيستم آن مدت زماني است كـه منـسوخ شـده اعـلام گرديده است . كشورهايي مانند آلمان، اتريش، هلند، سوئيس و فرانسه كارخانه هاي تهيه كمپوست از زائدات مخلوط شهري را به حالت تعليق درآورده و يا در مراحل تبديل آنها به تهيه كمپوست از زائدات گياهي جـدا شـده از مبـدا هستند. توليد گاز متان از زائدات ميوه و سبزي نوعي ديگر از روش تصفيه آنهـا اسـت. نتيجـه تحقيقـات نـشان داده است، كه زائدات سوپرماركت هاي غذايي باعث توليد 64/0 مترمكعب بيوگاز در هر كيلوگرم ماده جامد شده اسـت. 
استفاده از بيوكمپوست،PH ،EC ، مواد آلي، ازت و كربن خاك را افزايش و نسبت كربن به نيتروژن را متعادل نمـوده و مواد آلي و درصد ازت در گياه را افزايش مي دهد.  
جداسازي انواع پسماند از مبدا نيز از مكانيسم هايي است كه اخيرا مـورد توجـه قـرار گرفتـه اسـت. كمتـرين فايده تفكيك از مبدا اين است كه مواد اوليه داراي مواد ناخواسته بويژه فلزات سنگين كمتري است . مطالعات انجـام شـده در سال 1990  نيز روشن ساخته، تفكيك از مبدا براي تجهيزات فرآيند كمپوست بهتر از زائدات مخلوط شهري است . همچنين تفكيك از مبدا هزينه تاسيسات كارخانه كمپوست را نسبت به زائدات مخلوط شهري كم نموده وبر كيفيت كمپوست و بازاريابي آن مي افزايد .شايان ذكر است، اثرات مثبت تفكيك از مبـدا بـر روي كـاهش فلـزات سـنگين و مقادير آلاينده هاي شيميايي در انواع كمپوست با آزمايشهاي مختلف كاملا شناخته شده است و نتـايج مطالعـات دركشور آلمان نشان مي دهد مقدار كادميوم و سرب كمپوست مخلوط ،هشت برابر بيشتر از بيوكمپوسـت مـي باشـد . اين پژوهش حاكي است، سنجش كيفيت بيوكمپوست در مقايسه با كمپوسـت مخلـوط بـه وسـيله چنـد عامـل صـورت مي گيرد كه مهم ترين آنها آلاينده هاي فيزيكي و شيميايي و بويژه تركيبات هيدروكربنه آلـي و فلـزات سـنگين اسـت . 
گفتني است، يافته هاي بدست آمده وجود عناصر سـنگين در بيوكمپوسـت توليـد شـده در شـهر باوارياي آلمـان درمقايسه با كمپوست مخلوط درجه يك توليد شده در شهر تهران برتري مرغوبيت بيوكمپوست را نسبت به كمپوسـت مخلوط به خوبي روشن مي سازد.  
دفع زائدات ميادين ميوه و  تره بار بايد به گونه اي صورت گيـرد كـه بـا سـاير زائدات شـهري مخلـوط نـشده و دركارخانه كمپوست بطورجداگانه به بيوكمپوست تبديل شود . ضمن آن كه اينگونه پسماندها در زمره زايدات پـاك قلمداد شده و داراي اجسام متفرقه نمي باشند و ضمنا عوارض جـانبي تخريـب سـرندهاي دوار موجـود در كارخانـه كمپوست را ندارد.   
طبق  اين گزارش؛ با توجه به پژوهش هاي انجام شده در ساير كشورها تهيه بيوكمپوست از زائدات میادین ميوه وتره بار و زائدات حاصل از فروش گل هاي شاخه اي به مراتب از كمپوست مخلوط مرغوب بهتر بـوده و آلاینـده هـاي فيزيكي از جمله، شيشه، پلا ستيك، چرم و غيره را ندارد. همچنين عناصر سنگين و فلـزات كميـاب در بيوكمپوسـت نسبت به كمپوست تهيه شده از زائدات مخلوط كمتر مي باشد و براي استفاده در مراكز توليد و تكثير نهـال، اصـلاح و حاصل خيزي خاك و امور كشاورزي و باغباني و پرورش گل مناسب تر مي باشد. لازم به ذكر است كـه از زائدات ميادين ميوه و تره بار مي توان در تغذيه دام يا تكثير و پرورش قارچ خوراكي نيز استفاده نمود. 
 

به خدمت گرفتن تكنولوژي هاي نوين، تنها راه باقيمانده:  

خطرات تهديد كننده محيط زيست تا آنجا خودنمايي ميكنـد كـه بـشر را بـه اسـتفاده از تمـامي ابزارهـا بـه عنـوان دست آويزي براي رهايي از مشكلات آلودگي كه گريبان گير اوست واداشته است . اين مساله تا بدان جا پيشرفته است كه استفاده از فنون و تكنولوژيهاي جديد در محيط زيست بسيار توسعه يافته و حتي علوم ديگر را نيـز بـه خـدمت گرفته است . به عنوان مثال، استفاده از بيوتكنولوژي در مبحث رفع مشكلات ناشي از انباشت پسماند منجر بـه ايجـاد شاخه اي به نام bioremediation گرديده است كه در آن با استفاده از بـاكتريهـا و ميكروارگانيـسمهـا بـه پاكـسازي آلودگيهاي محيطي ميپردازند. بيوتكنولوژي در حوزه محيط زيست ميتواند در يافتن نژادهـاي مـؤثر بـراي تـصفيه بهتر فاضلاب، خاكهاي آلوده و بقاياي نفتي نقش به سزايي داشته باشد. دانش بيوتكنولوژي دركاهش اثرات مخرب كشاورزي بر محيط، حفظ خاك و استفاده بهينه از منابع كشاورزي گام برداشته است . تا آنجا كه حتـي بـا اسـتفاده ازآن، توانسته اند هزاران تن نفتي را كه حاصل از نشت مخازن نفتي نفتكشهاي غرق شده و يا لوله هاي فرسوده بـوده و به آبهاي آزاد و درياچه هايي راه يافته است را با استفاده از ميكروارگانيسمهايي كه قادر به تجزيه آنها هـستند، ازبين برده و از خسارته اي جبران ناپذير آن به محيط زيست جلوگيري كنند . توليد پلاسـتيك قابـل تجزيه زيستي (Biodegradable plastic) نيز مثال ديگري از دستاوردهاي علم بيوتكنولوژي براي حفظ محيط زيست است.  
مورد موفق ديگري كه هم اكنون در بسياري از كشورها استفاده  ميگردد، بحثي به نام Biogas مي باشد كه بـه توليـد سوخت متان در نتيجه فعل و انفعالات دروني انباشت پسماندهاي دفن شده و توسعه سوخت هيـدروژن مـيپـردازد . 
در اين سيستم، گاز متان توليدي ناشي از فعاليت باكتريهاي متانوژن جمع آوري گرديده و طي يـك فراينـد تصفیه ، ناخالصي هاي آن از جمله دي اكسيدكربن و... حذف گرديده و ميتوان از آن براي مصارف مختلـف بهـره بـرد. در يك پروژه در حال اجرا در ايران، براي اولين بار از اين تكنولوژي استفاده گرديده و گاز حاصل از آن توربين هـايي را به حركت درخواهد آورد كه انتظار مي رود در نهايت منجر به توليد KW 600 انرژي الكتريكي گردد.   

در گذشته، اقدامات مربوط به مديريت پسماندها، تنها  بر تصفية نهايي اينگونه مواد متمركز بوده است و تلاشها تنها  صرف طراحي سيستمهاي تصفية پسماند و نصب دستگاههاي كنترل آلودگي ميشـد ، تـا از آلـودگي محـيط زيـست ممانعت كند . اما به تازگي، فلسفة نويني شكل گرفته است كه بر پاية پيشگيري از توليد پسماند و كـاهش آن اسـتواراست. با اين مكانيسم، تلاش ميگردد تا ميزان كمتري پـسماند توليـد گرديـده و حتـي المقـدور محـصولات فرعـي توليدي را به سمت و سويي سوق دهند كه امكان استفاده از آنها در موارد ديگر وجود داشته يا حتي المقدور مـوادي توليد گردند كه اثرات زيست محيطي كمتري داشته باشند. اما اين ميان وظيفه متوليان امر چيست و چه كسي مسئول پايش اين روند ميباشد. به عنوان مثال، يكي از مشكلات فعلي دفع پسماندهاي بيمارستاني را مشخص نبودن متـولياين امر ميشمارند، اگر چه با تصويب آيين نامه مـديريت پـسماندها، وزارت بهداشـت و شـهرداري را مـسئول آن ميدانند كه البته محيط زيست نيز بايد نظارت خود را به صورت جدي تر دنبال نمايد،اين مورد بايد به  منظور جلوگيري از تهديـدجامعه به خاطر ورود پسماندهاي عفوني و خطرناك به محـيط زيـست در اولويـت قـرار گيـرد تـا بتـوان از اثـرات خطرناك و قريب الوقوع آن جلوگيري نمود.