طرح خود اظهاری در پایش محیط زیست

خود اظهاری در پایش محیط زیست

طرح خود اظهاری محیط زیست با مشارکت بخش خصوصی و آزمایشگاههای معتمد سازمان حفاظت محیط زیست در زمینه انجام پایش های واحدهای صنعتی، تولیدی و خدماتی برای کنترل آلودگی های ناشی از این واحدها شکل گرفت. با توجه به جایگاه حاکمیتی سازمان ضروری است تا با در نظر گرفتن کلیه عوامل اثرگذار دخیل در این حوزه، بالاخص پیش بینی سازوکار مناسب و شفاف میان سه ضلع مثلث یعنی محیط زیست-آزمایشگاه معتمد-صنعت و با لحاظ، ارتقاء نقش نظارتی سازمان از طریق ابزارهای قانونی و تدوین دستورالعمل های اجرایی مناسب نسبت به رفع مشکلات موجود و رشد کیفی خوداظهاری زیست محیطی صنایع اقدام شده است.

اهمیت خود اظهاری زیست محیطی صنایع

امروزه بحث رصد و سنجش آلاینده های محیط زیستی و کنترل و ممانعت از ورود آنها به محیط زیست به عنوان یکی از مهمترین اصول توسعه پایدار شناخته می شود. مطابق با بند الف ماده 61 این قانون و به منظور ارتقای کمی و کیفی پایش های محیط زیست و کاهش عوامل آلوده کننده و مخرب، کلیه واحد های  صنعتی ملزم به اجرای طرح خود اظهاری محیط زیست هستند.

محیط زیست ما به صورت یک چرخه و یا یک زنجیر پیوسته است که با بهم ریختن این چرخه باعث دگرگونی آن میشویم. ظرفیت اکوسیستمها برای پذیرش تغییرات در محیط زیست محدود است. اگر چه طبیعت دارای توانایی مقابله با تغییرات میباشد ولی امروزه مشخص شده است که سرعت بازسازی طبیعی در حد تخریب نبوده است. در نتیجه فرایند تخریب محیط بصورت غیر قابل بازگشتی در حال پیشروی است.

البته ناخودآگاه با رشد و توسعه اقتصادی و صنعتی محیط زیست ما بدون تغییر نمی ماند و این حقیقت نیز برای همه روشن شده است. ولیکن بدون رعایت اصول توسعه پایدار و حفظ محیط زیست نمی توان آینده مطلوبی را برای نسل حاضر و آینده تصور کرد. به موجب قوانین و مقررات کشور ما کلیه آلودگی های صنعتی باید تحت کنترل باشند. در این راستا پایش های دوره ای توسط ادارات محیط زیست مستقر در هر شهر یا استان به عنوان آزمایشگاه مرجع و هم به صورت خوداظهاری توسط آزمایشگاه های معتمد محیط زیست به عنوان بخش خصوصی صورت میگیرد. 

سنجش طرح خود اظهاری محیط زیست

آزمایشگاه های معتمد محیط زیست به عنوان معتمدان سازمان محیط زیست در امر بررسی و پایش آلودگی شناخته می شوند و با نتایج پایش های آزمایشگاه های معتمد محیط زیست میتوان به کنترل صنایع آلاینده پرداخت و از این فعالیت ها و تخریب محیط زیست جلوگیری کرد. به همین جهت توجه جدی و در خور به وضعیت و شرایط آزمایشگاه های معتمد بسیار مهم و حیاتی است که تا به امروز از نگاه علمی و پژوهشی به آن توجه نشده است.

نتایج حاصل از بررسی و تجربیات اجرایی و همچنین مصاحبه های حضوری با آزمایشگاه معتمد محیط زیست نشان داد مهمترین موانع در دستیابی به اهداف مورد نظر در بحث پایش و خوداظهاری را می توان به مواردی چون سلطه گری صنایع و سایر واحدهای مورد پایش بر آزمایشگاه معتمد، رقابت مخرب بین آزمایشگاه های معتمد، عملکرد ضعیف سازمان حفاظت محیط زیست، عدم حضور کارشناسان مجرب در سازمان، کاهش تعرفه ها، عدم نمونه برداری تصادفی، وضعیت نامطلوب اقتصادی واحدهای تولیدی خدماتی و ... اشاره کرد.

لذا از نتایج و سناریو های ارائه شده در این پژوهش می توان به منظور رفع موانع و مشکلات موجود در آزمایشگاه های معتمد محیط زیست جهت افزایش صحت و دقت پایش و خود اظهاری واحد های آلاینده بهره برد.

گردش کار و فرآیند خود اظهاری در پایش آلودگی 

طرح خود اظهاری در پایش با استفاده از توانایی آزمایشگاه های معتمد مطابق گردش کار ذیل به اجرا گذاشته می شود:

-ابلاغ به واحد جهت انجام خوداظهاری از طرف سازمان :

اداره کل از سازمان ها درخواست گزارش خوداظهاری می نماید. اگر اداره کل پارامترهای مورد نظر برای سنجش را مطابق شیوه نامه مربوطه اعلام کند، واحد باید نتایج اندازه گیری همان پارامترها را توسط آزمایشگاه معتمد محیط زیست ارائه نماید. در غیر اینصورت باید نتایج اندازه گیری پارامترهای تعیین شده در شیوه نامه تعیین پارامترهای مشمول خود اظهاری را ارائه دهد. همچنین فواصل زمانی ارائه گزارش پایش توسط اداره کل نیز مطابق شیوه نامه مربوطه اعلام می گردد ولی به طور کلی هر صنعت موظف است هر فصل یک بار پارامترهای مورد نظر را مورد پایش قرار دهد یعنی 4 بار در سال این امر باید صورت گیرد.

-درخواست پایش خروجی واحد :

واحد باید به صورت کتبی از آزمایشگاه معتمد درخواست نماید تا نسبت به پایش خروجی های واحد اقدام نموده و در صورت توافق ، با عقد قرارداد(اعم از فاکتور و یا سایر اسناد مالی مربوطه) طبق آیین نامه و مقررات خوداظهاری نسبت به انجام موضوع اقدام می نماید. و صنایع مورد نظر جهت پایش برنامه ریزی می گردد متخصصین ما در محل شما حضور بع عمل می آورند . بعد از انجام نمونه برداری و پایش های مربوطه خروجی های صنعت مورد نظر ، آزمایشگاه معتمد محیط زیست  ، نمونه های گرفته شده را با بالاترین دقت و کیفیت مورد آزمایش قرار می دهد.

سپس به آماده سازی و ثبت داده های به دست آمده از صنعت در قالب گزارش ، به صورت کتبی به شرکت و صنایع مورد نظر و همچنین سازمان و ادارات مربوطه محیط زیست ارائه می گردد و همینطور نتایج مربوط به هر صنعت در سامانه اینترنتی محیط زیست ثبت خواهد شد.

-اعلام برنامه 10 روزه پایش به سازمان از طرف آزمایشگاه معتمد محیط زیست :

لازم است حداقل 10 روز قبل از انجام پایش ،برنامه زمانی به همراه ساعت مراجعه به صنعت از سوی آزمایشگاه معتمد محیط زیست به ادارات کل و دفتر پایش اعلام کردد. در مواقع استثناء، مراتب از طریق اداره کل به دفتر پایش منعکس خواهد شد. در صورتیکه نمونه برداری از واحد صنعتی در تاریخ مشخص شده انجام نپذیرد ،آزمایشگاه معتمد محیط زیست می بایست علت عدم انجام نمونه برداری را به ادارات کل و دفتر پایش اعلام نماید و صنایع اگر در فصل و یا زمان مشخصی فعالیتی نداشته باشد ملزم به این است که کتبا عدم فعالیت خود را به آزمایشگاه معتمد محیط زیست و ادارات محیط زیست اعلام نماید.